Niezależnie od rodzaju oparzenia podstawową zasadą jest to, aby ratownik upewnił się, że zagrożenie minęło. Nie można przystępować do czynności ratunkowych, gdy istnieje ryzyko niebezpieczeństwa. W takiej sytuacji jedynym sposobem na udzielenie pomocy jest wezwanie służb ratunkowych. Jeżeli jest bezpiecznie, należy postępować zgodnie z zasadami, które różnią się w zależności od rodzaju oparzenia.
Oparzenie termiczne
Oparzone miejsce należy natychmiast schłodzić. Można polewać je chłodną wodą przez 15-20 minut. Po tym czasie uszkodzone miejsce należy zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem. Zabronione jest stosowanie jakichkolwiek maści i leków. Nie można też ściągać ubrania, jeżeli uległo ono przyklejeniu do skóry. Osobę, która się pali, trzeba położyć na ziemi i ugasić ogień kocem. Lekkie oparzenia nie wymagają kontaktu z lekarzem – w każdym innym przypadku trzeba niezwłocznie zgłosić się na konsultację.
Oparzenie chemiczne
W przypadku oparzenia chemicznego konieczne jest polewanie skóry lub błon śluzowych wodą przez 30 minut (zabronione w przypadku tlenku wapnia). Ranę należy zabezpieczyć opatrunkiem. Jeżeli pacjent wypił detergent, należy dać mu do picia dużą ilość wody. Zabronione jest prowokowanie wymiotów. Ratownikom medycznym i lekarzowi trzeba udzielić informacji dotyczących środka, który wywołał oparzenie.
Oparzenie elektryczne
Działania trzeba zacząć od odcięcia źródła prądu – wcześniej nie można zbliżać się do poszkodowanego ani go dotykać. Następnie należy ocenić stan chorego i rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową. Zawsze trzeba wezwać pogotowie.
Stopnie oparzeń
Wyróżnia się:
- oparzenie I stopnia – obejmuje naskórek i objawia się zaczerwienieniem oraz bólem,
- oparzenie II stopnia – obejmuje naskórek i część skóry właściwej, objawia się pęcherzami i silnym bólem,
- oparzenie III stopnia – obejmuje skórę właściwą oraz naczynia i nerwy, objawia się stwardnieniem i zmianą zabarwienia skóry, a także brakiem bólu,
- oparzenie IV stopnia – obejmuje także mięśnie, ścięgna i kości, pojawia się martwica i zwęglenie ciała.
Ponadto oparzenie może być lekkie, średnie i ciężkie.
Do określenia powierzchni ciała, która uległa poparzeniu najczęściej stosuje się regułę dziewiątek. Zgodnie z nią:
- tułów – 18%,
- kończyny górne – 9% (każda),
- głowa – 9%,
- plecy – 18%,
- kończyny dolne – 18% (każda),
- krocze – 1%.
W przypadku oparzeń określenie stopnia i zajętej powierzchni ciała ma znaczenie dla ustalenia rokowania oraz sposobów leczenia.
Oparzenie pierwszego stopnia zwykle można wyleczyć w domu. Kontakt z lekarzem jest zawsze wskazany w przypadku oparzeń II stopnia, III stopnia i IV stopnia. Warto pamiętać, że nie można zwlekać z konsultacją, ponieważ liczy się czas. Osoba, która jest świadkiem wypadku skutkującego powstaniem oparzenia – powinna zawsze udzielić pierwszej pomocy.